U bent hier

Moreel beraad maakt ethische dilemma’s bespreekbaar

Like  0

Mag ik iemand tegen zijn wil vastzetten? Moet ik een cliënt een weekend naar huis laten gaan? Moet ik een cliënt eten aan blijven bieden? De zorg voor Huntingon-cliënten brengt grote verantwoordelijkheid met zich mee. Daarbij dienen zich geregeld morele vragen aan over wat goed is om te doen. Gert Binnendijk is geestelijk verzorger bij Topaz. In 2013 zette hij samen met een aantal collega’s moreel beraad op: methodische gesprekken naar aanleiding van morele vragen van zorgmedewerkers. Na vier jaar moreel beraad maakt hij in een onderzoek de balans op. Wat heeft moreel beraad Topaz tot op heden gebracht? In deze blog deelt hij zijn ervaringen. 

In 2013 zijn we begonnen met moreel beraad ter ondersteuning van zorgmedewerkers bij morele vragen en ethische dilemma’s. In mijn onderzoek kijk ik terug en maak ik de balans op: wat heeft moreel beraad Topaz gebracht? Daarnaast heb ik alle vragen geïnventariseerd die aan de orde zijn gekomen. We hebben in totaal 59 vragen gehad, waarvan er 20 over de ziekte van Huntington gingen.

Diverse groepen
Tijdens een moreel beraad voert een groep van vier tot twaalf zorgmedewerkers onder leiding van een daartoe opgeleide gespreksleider en aan de hand van een concrete ervaring een gesprek over een morele vraag. De casus wordt ingebracht door een van de deelnemers. Gezien de complexiteit van het ziektebeeld is de groep deelnemers op de Huntington-afdeling meestal heel divers. De arts en de psycholoog zijn vaak aanwezig, maar het kan ook fijn zijn als er bijvoorbeeld een fysio- of ergotherapeut meedenkt.

Moeilijke vragen
Er komen uiteenlopende vragen aan bod in het moreel beraad, waarop niet makkelijk een antwoord te geven is. Moet ik doorgaan met mijn cliënt eten, drinken of medicatie te geven of haar laten versterven? Moeten we een cliënt naar huis laten gaan of niet? Mag ik dwang gebruiken bij het toedienen van medicatie? Mogen twee bewoners samen de stad in en dronken thuiskomen? Moet ik meekijken met een jonge Huntington-cliënt als hij online aan het chatten is? En mag ik een cliënt in een terminaal stadium sederen als diegene daar niet mee kan instemmen?

Waarden bepalen
In het beraad schetsen we de belangen van verschillende partijen, zoals de cliënten, zorgverleners en de organisatie. Zo proberen we de achterliggende waarden te onderscheiden. Stel bijvoorbeeld dat het gaat over de vraag ‘Mag ik iemand tegen zijn wil vastzetten?’. Dat doe je voor de veiligheid, maar dat gaat ten koste van vrijheid. Die waarden staan in conflict met elkaar. Welke is dan belangrijker? Dat bespreken we met de groep.

Tijd nemen
Het doel van het beraad is niet perse om een antwoord op deze vragen te vinden, maar om tijd en aandacht te geven aan het gevoel waarom iemand moeite heeft met een beslissing. Dat kan helpen om een bepaalde richting op te werken, zodat het gesprek tot een concreet besluit kan leiden of tot een houding die je als zorgmedewerker aan kan nemen.

Een weg vinden
Met moreel beraad helpen we individuele zorgmedewerkers om een weg te vinden in dit soort ethische dilemma’s. Daarnaast draagt het ook bij aan teambuilding. Vertrouwen in elkaar is belangrijk om open en vrij te kunnen spreken. En uiteindelijk is het ook goed voor de cliënt: het gaat erom de cliënt de best mogelijke zorg te kunnen bieden.

Terugkoppeling
Van iedere bijeenkomst maken we een verslag dat we teruggeven aan de deelnemers. Dat kunnen ze gebruiken om te communiceren met collega’s die niet aan het beraad hebben deelgenomen. Daarnaast komen we als gespreksleiders periodiek samen met het management om te kijken wat voor problematiek er speelt op de afdeling en of we beleidsmatig iets kunnen met wat we in het moreel beraad hebben geleerd.

Het voorziet in een behoefte
We gaan verder met het moreel beraad zoals we dat de afgelopen jaren hebben gedaan. We zijn bij Topaz Overduin begonnen met twee medewerkers in 2013 en inmiddels zijn er al vijf gecertificeerde gespreksleiders binnen Topaz. We willen nu ook graag naar andere Topaz-locaties verbreden. Tot nu toe prikten we als gespreksleiders voor elke afdeling één keer per jaar een datum voor een moreel beraad. Maar inmiddels merken we dat mensen tussentijds ook vaker moreel beraad aanvragen. Waar het eerder zo was dat we pas moreel beraad hadden nadat we het hadden aangeboden, houden we nu vaker een moreel beraad dat is aangevraagd. Dat is voor mij een teken dat het in een behoefte voorziet.

Meer weten? 
Lees hier de samenvatting van het onderzoek van Gert Binnendijk.

Reacties

afbeelding van David Engelhard
Door: David Engelhard op vr, 03/05/2019 - 11:22

Mooie blog met prikkelende vragen!