U bent hier

Spelenderwijs oefenen met slikken

Like  0

SilverFit Rephagia is een trainingsprogramma in een spelomgeving met een serie oefeningen gericht op het verbeteren van de slikfunctie. Er wordt een sticker met electrode onder de kin van een cliënt geplakt. Die registreert de slikbeweging en geeft dit weer in spellen en grafieken. Als de cliënt slikt, springt er (bijvoorbeeld) een kangoeroe om muntjes te vangen. Hoe hoger de kangoeroe spring (dus hoe krachtiger de cliënt slikt), hoe meer muntjes hij vangt. Zo wordt de cliënt in een virtuele wereld meegenomen.

Het programma is geen diagnostisch instrument, maar een manier om het slikken te trainen. Je kunt zien hoe krachtig iemand slikt, maar krijgt bijvoorbeeld ook informatie over de timing van het slikken. Slikt iemand op tijd? Of heeft iemand moeite om drinken even in de mond te houden?

Slikproblemen bij Huntington

Het programma is onder andere onderzocht bij cliënten met de ziekte van Parkinson en bij cliënten die een CHA hebben doorgemaakt. Mijn collega’s Maaike Nieuwkamp, Miranda van der Laak en ik waren benieuwd of SilverFit Rephagia ook bruikbaar zou zijn voor onze Huntington-cliënten.

Iedereen met de ziekte van Huntington krijgt vroeg of laat te maken met slikproblemen. Daarom hoopten we dat dit een bruikbare behandelmethode zou zijn voor onze cliënten. In ons onderzoek hebben we niet het effect van het programma gemeten, maar puur gekeken of cliënten met het programma overweg kunnen. Met 7 van onze cliënten die de dagbehandeling bezoeken hebben we 3 keer geoefend met SilverFit Rephagia, tijdens de reguliere logopediebehandeling. We hebben gekeken naar een aantal aspecten, namelijk naar de toepasbaarheid van het programma, naar mogelijke contra-indicaties en naar de ervaringen van de cliënten.  

Twijfels

We hadden onze twijfels over de aanwezige chorea in het mond- en keelgebied. Zou dit het oefenen beïnvloeden? Zou dit ervoor zorgen dat de slik niet wordt waargenomen? Normaal wordt de slikbeweging automatisch geregistreerd door het programma, maar dit hebben wij aangepast door de slikbeweging handmatig te selecteren. Andere bewegingen die als slikbeweging zouden kunnen worden gezien, werden hierdoor niet meegenomen in de oefening.

Omdat cognitie van Huntington-cliënten achteruit gaat, waren er twijfels over concentratieproblemen. Zouden cliënten tegelijkertijd kunnen drinken en op het scherm kunnen kijken? Zouden de cliënten de oefening voldoende begrijpen? Maar onze twijfels bleken in de praktijk mee te vallen: alle deelnemers aan het onderzoek waren enthousiast over de mogelijkheid om het slikken op deze manier te trainen.

Inzichten voor cliënt en behandelaar

Wat we veel horen is dat cliënten voorheen het idee hadden dat ze slikken niet echt konden oefenen. Het voelt voor mij als logopedist ook niet logisch om ‘slik eens 20 keer’ als opdracht te geven. Maar met dit programma kun je 50 keer slikken, in een spel op een leuke manier. Als therapeuten halen wij daar ook veel informatie uit. Zo kunnen we bijvoorbeeld zien of de slik krachtig genoeg is en wordt chorea in het mond- en  keelgebied eerder opgemerkt. Met het blote oog is er soms nog geen chorea te zien, maar met het programma ontdekken we het wel. Zo brengt het ons inzichten, maar de cliënt ook – die kan zijn gedrag erop aanpassen. “Het helpt mij om op het juiste moment te slikken”, zei een cliënt.

Verder onderzoek

We weten nu dat het programma bij cliënten in de eerste fase van de ziekte bruikbaar is. In de toekomst willen we graag onderzoeken of dat ook geldt voor cliënten die in het verpleeghuis wonen. Dat cliënten met het programma overweg kunnen, daar twijfelen we niet aan – we blijven het dan ook gebruiken. Maar het zou mooi zijn om ook te onderzoeken wat het effect van het programma is, en erachter te komen of het Huntington-cliënten daadwerkelijk helpt beter te slikken.

Meer weten?

Eline Kerkdijk gaf een posterpresentatie over SilverFit Rephagia op het EHDN-congres, die je hier kunt bekijken. Kijk voor meer informatie op de website van SilverFit Rephagia.