U bent hier

Betekenisvolle contactmomenten dankzij PDL-zorg

Like  0

Het ondergaan van de standaard zorgmomenten kan voor bedlegerige cliënten als te intensief of pijnlijk worden ervaren. Hoe ga je hiermee om? Manon van Kampen, ergotherapeut bij Atlant,  expertisecentrum voor Huntington, legt in deze blog uit hoe PDL-zorg een uitkomst kan bieden voor mensen in de laatste fase van de ziekte van Huntington. PDL is een zorgvorm die uitgaat van de wensen en beleving van de cliënt, waarbij rust en aandacht centraal staan. Zo helpt het cliënten om te gaan met beperkingen en hun energie optimaal te gebruiken.

Het begrip PDL staat voor Passiviteiten van het Dagelijks Leven, een multidisciplinaire zorgmethode gericht op dagelijkse zorgsituaties zoals: liggen, zitten, gewassen worden, verschoond worden, gekleed worden, verplaatst en gevoed worden. De PDL-methode richt zich op cliënten met een grote of volledige zorgafhankelijkheid en wordt in Nederland voornamelijk binnen de dementiezorg of VG-zorg gebruikt. Bij PDL-zorg kijk je wat je van een cliënt nog kan vragen tijdens activiteiten. Een cliënt kan bijvoorbeeld tijdens het wassen en aankleden nog wel functioneel  meehelpen door te draaien of mee te bewegen, maar die energie gaat ten koste van voor de cliënt meer betekenisvollere activiteiten later in de ochtend. Met PDL kunnen wij de cliënt een meer ontspannen zorgmoment aanbieden. Waar wassen en aankleden eerst belastend was, kan het nu door de rustige omgeving en het contact juist tot ontspanning leiden.

Een-op-een zorg

Met behulp van de PDL-methode wordt de te verlenen zorg tijdens bijvoorbeeld het wassen en aankleden op een andere manier vorm gegeven dan standaard geleerd tijdens een zorgopleiding. Zo wordt de zorg bijvoorbeeld door één in plaats van twee personen uitgevoerd en zodoende is er aanzienlijk meer contact mogelijk tussen de cliënt en de verzorgende.

Bij PDL wordt gebruikgemaakt van een handelingsschema, een soort stappenplan op maat per cliënt over hoe de zorg te verlenen. Het is essentieel dat de cliënt zo lang mogelijk toegedekt blijft liggen en zo min mogelijk bloot ligt. In grote lijnen houdt het stappenplan in dat er gestart wordt met het wassen van het hoofd, waarna je doorgaat met het wassen en aankleden van één van de armen. Dan loop je om naar de andere zijde van de cliënt waar je de andere arm wast en kleed. Vervolgens ontbloot je de onderzijde en was je deze. Daarna was en kleedt je één been zo ver mogelijk en was en kleedt je pas het andere been. Als laatste draai je de cliënt van de rug naar de zijde om de onderzijde te wassen, te kleden en de tilmat achter de cliënt te leggen, mocht dit nodig zijn.

PDL voor Huntington-cliënten

Na het horen over PDL-zorg dacht het team in eerste instantie dat dit meer tijd zou kosten. Tijd die schaars is, zoals wij allemaal weten. Wij deden een casestudyonderzoek naar de PDL-methode bij één cliënt met Huntington, waarbij wij ook naar de tijdsduur van het zorgmoment keken. Bij dezelfde cliënt was de duur in week één tijdens reguliere zorg met twee personen 16.4 minuten (totaal 32.8 minuten), waar de duur in week twee tijdens PDL-zorg met één persoon 26.2 minuten was.  

Als gevolg van de ziekte van Huntington komen problemen tijdens het wassen en aankleden regelmatig voor. Denk hierbij aan afweergedrag, pijn en ongemak of chorea. De chorea kan het soms echt een uitdaging maken om een cliënt te kunnen helpen met wassen en kleden.

Na goede ervaringen binnen onze psychogeriatrie afdelingen zijn wij met deze methodiek binnen de Huntington doelgroep gestart. Onze eerste ervaringen zijn positief en de PDL-methodiek lijkt bij deze doelgroep passende handvatten te bieden. Een mooi voorbeeld hiervan is de beslissing om de cliënt niet te vragen mee te helpen, door zijn armen mee te bewegen, tijdens bijvoorbeeld het aantrekken van een trui. De  ervaring leert dat chorea minder heftig is door de instructie te geven tijdens (soms voor) iedere deelhandeling: ‘Ik weet dat je graag helpt, maar je hoeft niets te doen.’, ‘Het komt goed.’, Ik doe het voor je’.  Ook lijkt het een positief effect te hebben op het welbevinden en de ontspanning van de cliënt. 

Voorwaarden

De eerste ervaringen zijn positief, maar wij zijn ook nog zoekende en leren nog hoe wij de methodiek het beste kunnen passen. Om de PDL-methodiek goed uit te kunnen voeren en het tot een succes te maken voor cliënt en zorgmedewerker, zijn enkele voorwaarden essentieel.

Het geven van PDL-zorg kun je absoluut nooit alleen binnen je team. Ik kan overtuigd zijn van het mooie dat PDL-zorg kan bieden, maar het is toch echt het zorgteam dat dagelijks de zorg verleent. Zij zullen hun werk anders vorm moeten geven als gevolg van deze methode.

Om volgens deze multidisciplinaire methodiek te kunnen werken heb je per persoon een scholing nodig. Onze ervaring is al dat het zonder scholing en met enkel collegiale overdracht het lastig en inefficiënt wordt om de zorg te verlenen. Vervolgens is daarna het opdoen van ervaring in de technieken en hulpmiddelen net zo belangrijk.

Hoe nu verder?

De PDL-methodiek is in Nederland ontstaan. Helaas is er weinig tot geen onderzoek naar de effecten gedaan. Persoonlijk vind ik het erg mooi om te mogen observeren dat wij in deze fase van de ziekte nog echt een verschil kunnen maken. Hoe mooi is het om soms best wel lastige en fysiek inspannende momenten te kunnen veranderen in ontspannen en betekenisvolle contactmomenten met een cliënt.

Samen met een groeiend aantal collega’s (zorgteam, fysiotherapeut, arts) vind ik het leuk om te pionieren en hopelijk stappen te zetten met de PDL binnen de Huntington. Wij merken dat onze cliënten er echt baat bij hebben. Wij gaan door met het opdoen van ervaringen met deze methodiek en er zullen meer collega’s geschoold gaan worden. Daarnaast zijn er plannen voor verder onderzoek.

Meer weten?

Manon van Kampen gaf samen met haar collega’s een posterpresentatie over PDL-zorg op het EHDN-congres, die je hier kunt bekijken. Kijk voor meer informatie over PDL-zorg op de website van de Stichting PDL.